Klasycyzm (z łac. classicus - doskonały, pierwszorzędny, wzorowy, wyuczony) - styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do osiągnięć starożytności greckiej i rzymskiej. W Europie tzw. "powrót do źródeł" (klasycznych) pojawił się już w renesansie, a następnie występował równolegle do baroku, czyli od XVII wieku do końca wieku XVIII, w niektórych krajach trwał do lat 30. następnego stulecia, a nawet dłużej. Styl ten szczególnie nawiązywał do antyku. Zmodyfikowany klasycyzm przeradzał się czasem w eklektyzm końca XIX wieku. Klasycyzm jako styl panował w epoce oświecenia. Najpełniejszy rozkwit klasycyzmu nastąpił pod koniec XVIII w. i w I ćwierci wieku XIX. W dziedzinie literatury swoisty kres klasycyzmu przyniosła wojna klasyków z romantykami. Zauroczenie klasyczną harmonią pojawiało się wielokrotnie, także w XX wieku, pod postacią neoklasycyzmu (w literaturze, w architekturze), a następnie wśród artystów awangardowych, np. u Picassa.
Architektura klasycystyczna
Podstawowe cechy Teatr Wielki w Warszawie wzorowanie się na starożytnych budowlach greckich i rzymskich oraz na niektórych budowlach odrodzenia; kopiowanie elementów architektury starożytnej; budowle wznoszone na planie zwartym, koła lub prostokąta; stosowanie kolumnad i kolumnowych portyków ze zwieńczeniem w kształcie tympanonu; pilastrów, dużych okien; tympanon przeważnie dekorowany płaskorzeźbą; dążenie do uzyskania efektu harmonii, zrównoważonej kompozycji, stosowanie symetrii; w opozycji do baroku przeważają fasady o liniach prostych bez wygięć i skrętów; oszczędne stosowanie zdobnictwa; jeżeli się pojawiają, są to uskrzydlone postacie lwów z ludzkimi głowami, orły , wieńce, wazony, girlandy z róż, kokardy, hełmy, tarcze, skrzyżowane sztandary nawiązujące do tradycji cesarstwa rzymskiego; rozwój budownictwa użyteczności publicznej, takiego jak: urzędy , teatry, szpitale, szkoły, zakładane wówczas muzea; pałace – duże, niskie, wydłużone, na planie prostokąta, z wysuniętą częścią środkową ozdobioną portykiem; we wnętrzach wielkie, podłużne, jasne sale, chętnie malowane na biało, płaskie sufity, okna duże, kwadratowe; kościoły – często na planie koła, przekryte kopułą
Najważniejsi przedstawiciele klasycyzmu
Architektura
Francja: Jacques Germain Soufflot, Jean Francois Chalgrin, Charles Percier Anglia: Robert Adam Niemcy: Karl Friedrich Schinkel, Leo von Klenze, Carl Gotthard Langhans, Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff Włochy: Giovanni Battista Piranesi Polska: Dominik Siusiak Merlini, Jan Chrystian Kamsetzer, Szymon Bogumił Zug, Jakub Kubicki, Antonio Corazzi, Efraim Szreger, Chrystian Piotr Aigner, Wawrzyniec Gucewicz
Najważniejsze budowle klasycyzmu Łuk Triumfalny w Paryżu Brama Brandenburska w Berlinie Pałac Potockich w Krakowie Pałace Wodzickich w Krakowie Łazienki Zamku Królewskiego w Warszawie Panteon w Paryżu
Malarstwo i grafika
Malarstwo wyraziło się głównie w tematyce historycznej (starożytnej), mitologicznej, alegorycznej i portrecie. Jacques-Louis David - Porwanie Sabinek Jean Ingres - Wielka Odaliska, Jowisz i Tetyda (Zeus i Tetyda) Giovanni Battista Lampi Giovanni Battista Piranesi Thomas Gainsborough
Rzeźba Antonio Canova - rzeźbił głównie posągi i grupy mitologiczne ("Dedal i Ikar", "Trzy Gracje"); rzeźbił także postacie współczesne, przedstawiając je jednak jako postacie mitologiczne (Henryka Lubomirskiego przedstawił jako Amora) Bertel Thorvaldsen - rzeźby mitologiczne, religijne, historyczne pomniki, popiersia. Autor pomnika Mikołaja Kopernika i księcia Józefa Poniatowskiego (ten ostatni wzorowany na rzymskiej statui Marka Aureliusza) André Le Brun - nadworny rzeźbiarz króla Stanisława Augusta; tworzył rzeźby do dekoracji Zamku Królewskiego i Łazienek, a także popiersia znanych Polaków.
|