Impresjonizm, z fr. "impression", nurt w sztuce europejskiej (a później także amerykańskiej), który został zapoczątkowany przez grupę paryskich artystów studiujących w Atelier Gleyère oraz w Académie Suisse w ostatniej ćwierci XIX wieku.

Osiem paryskich wystaw w latach 1874-1886 zaowocowało zerwaniem nowej sztuki z akademizmem obowiązującym w II połowie tego stulecia. Za początek impresjonizmu uznaje się I wystawę grupy artystów zorganizowaną w atelier fotograficznym Nadara w 1874 roku.

Najbardziej charakterystyczną cechą malarstwa i rzeźby impresjonistycznej było dążenie do oddania zmysłowych, subiektywnych wrażeń (impresji) artysty. Nazwa kierunku została ironicznie nadana przez krytyka sztuki Louisa Leroya i pochodzi od tytułu obrazu Claude'a Moneta "Impresja, wschód słońca".

Tło historyczne

Uczelnia artystyczna założona za panowania Ludwika XIV, Królewska Akademia Malarstwa i Rzeźby (Académie Royale de Peinture et de Sculpture]), od samego początku kładła nacisk na szkolenie umiejętności rysunku według ściśle określonych zasad. Były one klarowne: uczono się uprawiania sztuki według akademickiej doktryny wyidealizowanego piękna, a nieskazitelnymi przykładami były gipsowe odlewy rzeźb starożytnych, które kopiowali uczniowie. Kolor był traktowany od czasów Arystotelesa jako swoisty rodzaj światła i o wiele mniej nadawał się do pracy nad kształtowaniem przyszłego artysty według ścisłych zasad. W latach 70. XIX w. skostnienie sztuki i słynne "brązowe sosy" zamiast żywego koloru doprowadziły do buntu dużej grupy artystów.

Do czynników wpływających na rewolucyjną zmianę w stosunku przyszłych impresjonistów do malarstwa dołożyły się też postępy w teorii i praktyce naukowej, które przyniosły większą wiedzę na temat struktury światła białego. Odkrycia budowy światła dzięki zastosowaniu pryzmatu dokonał Newton. Postęp na drodze tworzenia teorii barwy został dokonany. Następnym osiągnięciem w tej dziedzinie były dziełem wielu uczonych, w tym Buffona. We Francji, dzięki pracom chemika z królewskiej manufaktury gobelinów, Chevreula (1786-1889), zostało sformułowane prawo równoczesnego kontrastu (w roku 1839): oko widząc jakąś barwę zawsze wytwarza barwę przeciwstawną, a konsekwencją tego prawa jest stwierdzenie, że położone obok siebie na obrazie dwie dowolne barwy oko widzi jako wzajemnie maksymalnie zróżnicowane. Inna konsekwencja jest wskazówką praktyczną: jeśli na obrazie znajdują się obok siebie dwie barwy przeciwstawne, to będą one różnić się bardziej niż wszelkie inne zestawienia dwu barw.

Artyści zaliczani do impresjonistów
Eugène Boudin
Mary Cassatt
Gustave Caillebotte
Paul Cézanne
Edgar Degas
Henri de Fantin-Latour
Paul Gauguin
Edouard Manet
Claude Monet
Berthe Morisot
Camille Pissarro
August Renoir
Alfred Sisley
Henri de Toulouse-Lautrec
James Abbott McNeill Whistler
Fryderyk Hayder

Inni zaliczni do impresjonistów:
Lovis Corinth, Max Liebermann, and Max Slevogt w Niemczech
Konstantin Korovin i Valentin Serov w Rosji.
Francisco Oller y Cestero
Laura Muntz Lyall i Helen McNicoll w Kanadzie.
Nazmi Ziya Güran z Turcji

Twórcy impresjonizmu
Edouard Manet - nazwany "ojcem" impresjonistów, nigdy nie stosował metody dywizjonistycznej i nie brał udziału w wystawach impresjonistów. Śniadanie na trawie, Olimpia
Claude Monet - od jego obrazu Impresja - wschód słońca pochodzi nazwa "impresjonizm". Nenufary, Katedra w Rouen
August Renoir - Czerwone dachy, Huśtawka, Śniadanie wioślarzy.
Edgar Degas - przedstawienia baletnic, w których eksponował ruch i jego możliwości ekspresyjne. Klasa tańca, Absynt (sytuacje z barów).
Camille Pissarro - malował głównie pejzaże, w których widać niezwykła wrażliwość artysty na kolor i światło. Jesienny sad